Βιασμός εντός γάμου, «συζυγικές υποχρεώσεις», red flags και καμπανάκια που προειδοποιούν είναι θέματα που εύχεσαι να μη χρειαζόταν να αναλύσεις. Πόσο μάλλον σε ένα περιοδικό γάμου. Ή μήπως αυτά είναι τα θέματα που οφείλουμε να αναλύσουμε σε ένα περιοδικό γάμου; Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν πως φέτος, περισσότερο από ποτέ, πρέπει όλες να είμαστε ενημερωμένες και δυνατές. Η συζήτηση με τη Μάντα Παπαδάκου, πρόεδρο και ιδρύτρια της W.I.N. Hellas, ναι, είναι δυσάρεστη, αλλά τουλάχιστον είναι ελπιδοφόρα. γιατί μόνο μέσα από τη γνώση οι γυναίκες μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους.
Μάντα, θα μου επιτρέψεις να σου μιλάω στον ενικό γιατί, μέσα από τις αξιοθαύμαστες δράσεις σου υπέρ των γυναικών, σε νιώθω δικό μου άνθρωπο. Θα μπω κατευθείαν στο θέμα της κακοποίησης εντός του γάμου, μιας και βρισκόμαστε στο Yes I Do όπου οι γάμοι είναι το «φυσικό μας περιβάλλον», και φαντάζομαι ότι όλα τα άλλα τα έχεις πει πολλές φορές. Πώς μπορεί μια γυναίκα που βιώνει την κακοποίηση σταδιακά και ίσως αυξανόμενα να συνειδητοποιήσει ότι κακοποιείται;
Βεβαίως, ας μιλήσουμε στον ενικό. Η κακοποιητική συμπεριφορά χτίζεται σιγά σιγά και αθόρυβα. Πρόκειται για μία χειριστική συμπεριφορά, που όσο δεν βάζουμε τα όριά μας, θα καταλήξει να γίνει μόνιμη. Υπάρχουν ωστόσο προειδοποιητικά σημάδια, red flags που χρειάζεται να μάθουμε να αναγνωρίζουμε, ώστε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. Για παράδειγμα, το έντονο ενδιαφέρον που δείχνει κάποιος, με σκοπό όμως τον έλεγχο. Δηλαδή το ενδιαφέρον για το πού πήγαμε, με ποιους ήμασταν, τι φορούσαμε, πότε γυρίσαμε. Ακόμα και η ζήλια κάνει αρχικά μια γυναίκα να κολακευτεί, αλλά όλα αυτά γίνονται με σκοπό τον έλεγχο, το ίδιο και η απομάκρυνση από φίλους και οικογένεια. Οι κατηγορίες του συντρόφου μας για τους δικούς μας ανθρώπους που, σύμφωνα με αυτόν, ζηλεύουν τη σχέση μας και θέλουν να μας επηρεάσουν αρνητικά είναι ένα ακόμα καμπανάκι. Όλα αυτά γίνονται με σκοπό να μείνει η γυναίκα μόνη, χωρίς υποστηρικτικό δίκτυο. Να απομονωθεί. Οι εκβιασμοί, οι απειλές ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του, ο εκφοβισμός, η μείωση της προσωπικότητας, είναι και αυτά σημαντικά σημάδια που πρέπει να μας ανησυχήσουν.
Ποιες είναι οι μορφές κακοποίησης μέσα σε έναν γάμο;
Η ψυχολογική, η σωματική, η σεξουαλική και η οικονομική. Επειδή η σωματική είναι εύκολα αναγνωρίσιμη, γιατί υπάρχουν συνήθως τα σημάδια στο σώμα, και η ψυχολογική έχει αναλυθεί αρκετά, θα ήθελα να σταθώ στη σεξουαλική βία. Στον βιασμό εντός του γάμου, που αποτελεί πλέον και στη χώρα μας ποινικό αδίκημα και πολλοί δεν το γνωρίζουν. Δεν υπάρχουν «συζυγικές υποχρεώσεις» και «συζυγικά δικαιώματα». Η σεξουαλική συνεύρεση πρέπει να γίνεται μόνο με συναίνεση. Είναι δικαίωμα κάθε γυναίκας να την αρνηθεί αν δεν την επιθυμεί, αν δεν συμφωνεί, αν δεν νιώθει άνετα με κάποια πρακτική. Επίσης, θέλω να αναφερθώ στην οικονομική βία, ως μια μορφή βίας που δεν επιτρέπει στη γυναίκα να είναι ανεξάρτητη οικονομικά και την εμποδίζει να φύγει. Η οικονομική βία μπορεί να έχει τη μορφή της αποστέρησης αγαθών και πόρων ή της απαγόρευσης εργασίας.
Ποια είναι η συμβουλή που θα ήθελες να έχουν στο μυαλό τους όλες οι γυναίκες ακόμα και τη στιγμή που ξεκινά για εκείνες το «happily ever after»; Τη στιγμή που ανεβαίνουν τα σκαλιά της εκκλησίας για να παντρευτούν τον αγαπημένο τους και που, θεωρητικά, δεν έχουν καμία ένδειξη πως η σχέση τους μπορεί να εξελιχθεί σε κακοποιητική.
Σίγουρα, ένας γάμος ξεκινάει με τις καλύτερες προϋποθέσεις και συνθήκες. Με υποσχέσεις αγάπης, εκτίμησης και σεβασμού. Αυτό που θα πρέπει να προσέξει μια γυναίκα είναι η αλλαγή στη συμπεριφορά της. Αυτό θα την προϊδεάσει ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν δει ότι αρχίζει να παραμελεί τον εαυτό της, τις δικές της ανάγκες και προσπαθεί εναγωνίως να ικανοποιήσει τις ανάγκες του συντρόφου της, αν δει ότι έχει μετατοπίσει τα όριά της, αν δει ότι έχει παραβιαστεί ο προσωπικός της χώρος, αν δει ότι χάνει τον έλεγχο της ζωής της, τότε θα πρέπει αμέσως να λάβει μέτρα.
Γιατί οι γυναίκες αισθανόμαστε ένοχες όταν δεχόμαστε κακοποίηση;
Η ελληνική κοινωνία εδώ και χρόνια έχει προκαθορισμένους έμφυλους ρόλους, τόσο για τη γυναίκα όσο και για τον άντρα. Έχει πολλές απαιτήσεις από τη γυναίκα, κανόνες και νόρμες στα οποία απαιτεί τη συμμόρφωση και υποταγή της. Η γυναίκα ασφυκτιά προσπαθώντας να ανταποκριθεί και να συνδυάσει πλέον την οικογενειακή με την επαγγελματική της ζωή. Αυτή η προσπάθεια γίνεται πάντοτε με τη σκέψη αν είναι αρκετά καλή, αν τους ικανοποίησε όλους, δηλαδή με ενοχικά συναισθήματα. Σε όλες τις διαπροσωπικές σχέσεις, έτσι και στη σχέση με τον θύτη, θεωρεί πως η αρνητική της εξέλιξη είναι συνέπεια της δικής της ανεπάρκειας και αναποτελεσματικότητας. Σκέφτεται διαρκώς τι δεν έκανε σωστά, τι είπε λάθος, τι ήταν αυτό που προκάλεσε την κακοποιητική του συμπεριφορά. Σκέφτεται μήπως φταίει που δεν τον αγαπάει αρκετά και ότι πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο, γιατί μόνο με τη δική της αγάπη μπορεί να τον «φτιάξει». Παίρνει πάνω της το βάρος μιας ευθύνης που δεν της ανήκει, επειδή η κοινωνία την έμαθε να σκέφτεται και να λειτουργεί έτσι.
Ας μιλήσουμε με νούμερα. Πώς ήταν το 2023 για τις γυναίκες; Αν και αισθάνομαι πως τη γνωρίζω καλά την απάντηση.
Τα νούμερα είναι λίγο πολύ γνωστά και δυσοίωνα. Οι γυναικοκτονίες πλέον καταγράφονται και κοινοποιούνται μέσα από τα μέσα ενημέρωσης. Οι αστυνομικές αρχές, τα συμβουλευτικά κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και οι ΜΚΟ δημοσιεύουμε τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν καταγγελίες και αναφορές έμφυλης βίας. Και, δυστυχώς, είναι ανοδικά. Εμάς όμως μας προβληματίζουν εκείνα τα περιστατικά που δεν καταγράφονται. Ανησυχούμε ακόμα περισσότερο για τις γυναίκες που δεν αναγνωρίζουν ότι είναι θύματα, τις γυναίκες που δεν μιλάνε, που φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια. Οπότε αντιλαμβάνεσαι ότι τα νούμερα δείχνουν μόνο ένα μέρος της αλήθειας. Έχουμε δρόμο ακόμα, μεγάλο αγώνα για να αλλάξουν αυτά τα νούμερα υπέρ των γυναικών. Υπέρ της αξίας της ζωής των γυναικών.
Οι γυναίκες συχνά, ενώ συνειδητοποιούν ότι υφίστανται κακοποίηση, φοβούνται να κάνουν το βήμα της αποδέσμευσης από τη σχέση. Aλήθεια, Μάντα, τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα για να ξεφύγει; Πες μας με απλά βήματα τι πρέπει να κάνει σήμερα κιόλας.
Σε περίπτωση κινδύνου θα πρέπει αμέσως να καλέσει την αστυνομία. Χωρίς δισταγμό. Όταν αποφασίσει να εγκαταλείψει την εστία της κακοποίησης, χρειάζεται να το κάνει με σχέδιο, οργανωμένα και με μυστικότητα. Χωρίς να ενημερώσει τον θύτη. Να φύγει όταν εκείνος δεν θα είναι εκεί. Χρειάζεται να ενημερωθεί από έναν αρμόδιο φορέα, από τους ειδικούς για τα δικαιώματά της και τα νομικά βήματα που πρέπει να κάνει. Η W.I.N. Hellas προσφέρει δωρεάν νομική συμβουλευτική. Εξετάζουμε κάθε περίπτωση χωριστά και δίνουμε τις κατάλληλες συμβουλές. Πριν φύγει, να βρει ένα ασφαλές κατάλυμα. Υπάρχουν ξενώνες φιλοξενίας, όπου μπορεί να μείνει προσωρινά. Να φυλάξει σε ασφαλές μέρος χρήματα, σημαντικά έγγραφα (όπως ταυτότητα, διαβατήριο) και άλλα απαραίτητα προσωπικά αντικείμενα. Να ενημερώσει τους δικούς της ανθρώπους για την κατάστασή της. Να λάβει ψυχολογική υποστήριξη από τους ειδικούς για να μπορέσει να ενδυναμωθεί. Μπορεί να λάβει πληροφορίες για να παρακολουθήσει το ψυχο-εκπαιδευτικό πρόγραμμα της W.I.N. Hellas «Νέο ξεκίνημα. Μαθαίνω να φροντίζω τον εαυτό μου». Όλα τα σχετικά μπορεί να τα βρει κανείς στην ιστοσελίδα μας www.winhellas.gr.
Το 2024 νιώθω πως οι γυναίκες τα μοιραζόμαστε σχεδόν όλα. Μιλάμε για αποτυχημένες εγκυμοσύνες, για ασθένειες, για τις φοβίες μας. Ακόμα όμως δεν μιλάμε για την κακοποίηση. Τι κρατάει το στόμα μας κλειστό;
Η υποκρισία. Η υποκρισία μιας κοινωνίας που θέλει να χαρακτηρίζεται προοδευτική, ανοιχτόμυαλη, ανθρωποκεντρική, αλλά ακόμα γυρίζει την πλάτη, κοιτάει επικριτικά, κουνάει το δάχτυλο στη γυναίκα που κακοποιείται και αναρωτιέται τι έκανε και προκάλεσε τη συμπεριφορά αυτή ή γιατί δεν σηκώθηκε απλά να φύγει. Ο στιγματισμός υπάρχει ακόμα. Οι ταμπέλες και οι ετικέτες. Όταν λοιπόν όλες και όλοι μας την κοιτάξουμε με συμπόνια, της απλώσουμε το χέρι και της θυμίσουμε ότι αυτή δεν είναι υπεύθυνη για τη συμπεριφορά κάποιου άλλου που το έκανε πριν από αυτήν και θα το κάνει και μετά από αυτήν, αν δεν θελήσει να αλλάξει, τότε θα αρχίσουν να ανοίγουν τα στόματα.
Έχετε βοηθήσει χιλιάδες γυναίκες όλα αυτά τα χρόνια της σπουδαίας δράσης της W.I.N. Hellas και σας ευχαριστούμε που υπάρχετε. Που υπάρχετε, που εξελίσσεστε, που είστε «εδώ». Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας την πιο συγκινητική ιστορία που έχει σημαδέψει την καρδιά σου;
Εγώ θέλω να ευχαριστήσω όλες τις γυναίκες που μας εμπιστεύονται, εσάς και όλους όσοι αναγνωρίζουν και στηρίζουν το έργο μας. Υπάρχουν τόσες ιστορίες, τόσες στιγμές που φυλάω μέσα στην καρδιά μου και συγκινούμαι όταν τις σκέφτομαι. Θαυμάζω κάθε γυναίκα που βρίσκει το κουράγιο να μιλήσει. Έχω δει πολλές να εξελίσσονται, να δυναμώνουν, να μαθαίνουν ξανά να αγαπούν τον εαυτό τους μέσα από τα προγράμματά μας. Αυτή είναι η δική μου ανταμοιβή, η δική μου επιβράβευση.
Θέλω να αναφερθώ όμως σε μια γυναίκα, δεν έχει σημασία το όνομά της, που είχα συναντήσει στο γραφείο μου, στην αρχή της ίδρυσης της W.I.N. Hellas. Αυτή η γυναίκα είχε καθίσει απέναντί μου και με κοιτούσε με μάτια γεμάτα πόνο και απόγνωση. Μια νέα γυναίκα, θύμα ενδοοικογενειακής βίας, που δεχόταν όλες τις μορφές κακοποίησης από τον σύζυγό της, με δύο μικρά παιδιά. Που το μόνο που ψέλλιζε διαρκώς ήταν πως ήθελε να πεθάνει. Της είπα πως δεν θέλει να πεθάνει, θέλει να σταματήσει ο πόνος που ένιωθε στην ψυχή της. Πως θέλω να μου χαρίσει 15 εβδομάδες από τη ζωή της, όσο δηλαδή διαρκεί το ψυχο-εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα ενδυνάμωσης των γυναικών. Δίστασε, αλλά τελικά δεσμεύτηκε να το παρακολουθήσει. Στα μισά του προγράμματος, που ζήτησα να τη συναντήσω, μου είπε πόσο δίκιο είχα. Πως ο πόνος άρχισε να χάνεται, πως άρχισε να νιώθει ελπίδα και αισιοδοξία, να παίρνει κουράγιο. Έφυγε από τον βίαιο σύντροφό της, μαζί με τα παιδιά της. Είπε πως δεν θα γυρίσει ποτέ πίσω. Μεγάλωσε τα παιδιά της σε ένα υγιές περιβάλλον, απαλλαγμένο από τη βία. Σήμερα, 15 χρόνια μετά, έχει έναν καινούριο σύντροφο και μοιράζονται μια σχέση αγάπης, εκτίμησης και σεβασμού.
Τι εύχεσαι αλήθεια για το μέλλον;
Αυτό που εύχομαι είναι να συνειδητοποιήσουμε όλες και όλοι ότι ο χρόνος μας εδώ είναι δανεισμένος. Εύχομαι στους άντρες να καταφέρουν να παλέψουν τους εσωτερικούς τους δαίμονες που τους κάνουν να είναι θυμωμένοι, κακοποιητικοί και να φέρονται χωρίς σεβασμό στη γυναίκα που αγαπούν. Να γίνουν προστατευτικοί και όχι ο λόγος που χρειάζεται προστασία μια γυναίκα. Και για τις γυναίκες, να βρουν τη δύναμη να σπάσουν τη σιωπή. Να ενημερώνονται, να εκπαιδεύονται, να αγαπούν τον εαυτό τους για να μπορέσουν να πάρουν σωστές αποφάσεις για τη ζωή τους. Για τον εαυτό τους και τα παιδιά τους.
Μάντα, σε ευχαριστώ από καρδιάς.
Και εγώ σε ευχαριστώ θερμά
17 χρόνια η W.I.N. Hellas στηρίζει τις γυναίκες
18.021 αναφορές γυναικών στη W.I.N. Hellas έως σήμερα
3.173 συμμετοχές στο πρόγραμμα της W.I.N. Hellas
Website: www.winhellas.gr
Διεύθυνση: Υγείας 33, Βούλα
Τηλέφωνο: 2108996636
E-mail: info@winhellas.gr
Facebook: @winhellas
Instagram: @winhellas
Διαβάστε αυτό το άρθρο και ακόμη περισσότερα στο νέο τεύχος του Yes I Do
που κυκλοφορεί σε 300 premium σημεία σε όλη την Ελλάδα.
