Η κουβέντα μαζί του είναι πάντα απολαυστική. Ξεκινάω να του θέτω μία ερώτηση και καταλήγουμε να μιλάμε ώρες για πράγματα που με κάνουν να βλέπω τον κόσμο, την Εκκλησία και τους ανθρώπους υπό εντελώς διαφορετικό πρίσμα. Ο πάτερ Γρηγόριος Νανακούδης δεν έχει όμως αλλάξει μόνο τον τρόπο που σκέφτομαι, δεν είναι απλά ο ιερέας που βάφτισε την κόρη μου, είναι πάνω από όλα ένας χαρισματικός άνθρωπος, που αγαπά να μοιράζει στους γύρω του τις γνώσεις, τις απόψεις του και κυρίως την αγάπη του για τους άλλους ανθρώπους.
πάτερ Γρηγόριος Νανακούδης
Ας μιλήσουμε για το μυστήριο της βάπτισης. Τι συμβολίζει η βάπτιση ενός ανθρώπου;
Η βάπτιση είναι ένα από τα κυριότερα και σωτήρια μυστήρια της Εκκλησίας. Είναι η εισδοχή και υποδοχή ενός νέου μέλους σ’ Αυτήν. Επί της ουσίας είναι δύο μυστήρια. Η βάπτιση και το χρίσμα, δηλαδή η απόκτηση από τον νέο Χριστιανό των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Εδώ, επιτρέψτε μου, μία διευκρίνιση. Στους περισσότερους πιστούς το μυστήριο της βάπτισης έχει συνδεθεί με την ονοματοδοσία, κάτι που κανονικά δεν ισχύει. Οι πιστοί μας που θέλουν να τηρούν ακριβώς την τάξη της Εκκλησίας, σωστότερο είναι να καλούν τον ιερέα την όγδοη μέρα από τη γέννηση του παιδιού και αφού διαβάσει τις σχετικές ευχές να δώσει στο παιδί το όνομα. Η βάπτιση έχει αποκλειστικό σκοπό την ένταξη στην εκκλησιαστική οικογένεια ενός νέου μέλους.
Ποιους άλλους συμβολισμούς περιλαμβάνει το μυστήριο της βάπτισης, που ίσως δε γνωρίζουμε;
Όλες οι αγιαστικές πράξεις της Εκκλησίας έχουν πολλούς και σπουδαίους συμβολισμούς, που σκοπό έχουν όχι να εντυπωσιάσουν αλλά να παιδαγωγήσουν και να διδάξουν στους πιστούς την ορθή πίστη, ώστε η λατρεία μας να μην εκφυλίζεται απλώς σε ένα θέαμα, αλλά να ανάγεται σε μία αγιαστική και σωτηριολογική πράξη. Το μυστήριο της βάπτισης είναι γεμάτο από τέτοιες πράξεις, όχι απλά συμβολικές αλλά ουσιαστικές. Αναφέρω μερικές. Η εναρκτήρια ακολουθία της κατήχησης, όπου ο ιερέας διαβάζει ευχές απόταξης του Σατανά. Η επάλειψη με επορκιστό έλαιο, που δηλώνει ότι ο νέος πιστός είναι πλέον «στρατιώτης» Χριστού. Η τριπλή κατάδυση, για την οποία θα αναφερθούμε εκτενώς στη συνέχεια. Η χρίση με Άγιο Μύρο (το οποίο παρασκευάζεται κάθε δέκα χρόνια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και από εκεί το προμηθεύονται όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες ανά την υφήλιο) που, όπως ήδη αναφέραμε, συμβολίζει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Η ένδυση με ολοκαίνουρια λευκά ρούχα, που συμβολίζουν την καθαρότητά του. Ο Τίμιος Σταυρός, που δηλώνει ότι ο Χριστιανός ζει ζωή σταυρική και ακολουθεί τον Εσταυρωμένο Κύριο. Και τέλος η λαμπάδα, που δηλώνει τη λαμπρή και ευλογημένη ζωή που πρέπει να ζει ο κάθε πιστός.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του μυστηρίου της βάπτισης;
Σε κανένα μυστήριο δεν υπάρχουν σημαντικά και επουσιώδη σημεία. Από την έναρξη («Ευλογημένη η βασιλεία…») μέχρι και τη λήξη-απόλυση («Δι’ ευχών…»), όλα είναι εξίσου σπουδαία και βαθύτατα συμβολικά. Υπάρχει όμως μια κορύφωση. Μην ξεχνάμε ότι οι τελετουργίες της Εκκλησίας, στον τρόπο ανάπτυξής τους, επηρεάστηκαν πολύ από την αρχαία ελληνική τραγωδία και φέρουν στοιχεία δραματουργίας. Στη βάπτιση λοιπόν η κορύφωση θα λέγαμε ότι είναι η τριπλή κατάδυση του βαπτιζόμενου στο νερό εις το όνομα της Αγίας Τριάδος, σε ανάμνηση της βάπτισης του Κυρίου στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη. Δεν είναι τίποτα άλλο από την τήρηση της εντολής που έδωσε ο Κύριος στους μαθητές (και σε όλους μας) λίγο μετά την Ανάστασή Του: «Να πάτε σε όλο τον κόσμο, να τον διδάξετε το Ευαγγέλιο και να τον βαπτίζετε στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».
Υπάρχουν κάποιοι άγραφοι κανόνες που πρέπει να τηρήσουν οι γονείς και οι νονοί κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τη βάπτιση;
Όμορφη ερώτηση και χρήσιμη καθώς πολλοί γονείς παραμένουν στα δευτερεύοντα στοιχεία και οι ερωτήσεις τους αφορούν συνήθως αυτά και όχι τα ουσιώδη θέματα. Η Εκκλησία αντιμετωπίζει με πολύ σεβασμό ό,τι αφορά τα Ιερά Της Μυστήρια. Στη βάπτιση ο νέος πιστός, όπως είπαμε, αλείφεται με έλαιο και Άγιο Μύρο. Επειδή και τα δύο αυτά έλαια είναι με τις διάφορες ευχές και τελετές καθαγιασμένα, καλό είναι το ύδωρ από το πρώτο μπάνιο του παιδιού να αποτεθεί σε σημείο που δεν «πατιέται» και γενικά προστατεύει την ιερότητά τους. Εάν υπάρχει θάλασσα ή ποτάμι κοντά και οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν, καλό είναι να λούσουμε το παιδί εκεί. Εάν όχι, να μαζευτεί σε καθαρό σκεύος και να ριφθεί στο χωνευτήρι του ναού ή στη ρίζα κάποιου φυτού. Όλα αυτά γίνονται απλά και φυσικά όταν αντιμετωπίζονται έτσι και όχι υπό τη μορφή δεισιδαιμονίας.
Πώς αισθάνεσθε κάθε φορά που βαπτίζετε ένα μωρό;
Τι άλλο από χαρά και βεβαίως ευθύνη. Χαρά διότι ένα νέο μέλος προστίθεται στο Σώμα της Εκκλησίας, και ο Θεός καταδέχεται τα πήλινα χέρια τού κάθε ιερέα να τελέσουν αυτό το σπουδαίο υπούργημα. Ευθύνη για την πνευματική καθοδήγηση του νέου αυτού μέλους και την εξέλιξή του σε έναν καλό και ευλογημένο Χριστιανό.
Ποιος ο ρόλος του νονού/αναδόχου;
Ο ρόλος του αναδόχου είναι αδιαμφισβήτητα σπουδαίος και ιερός. Η Εκκλησία καθιέρωσε τον θεσμό του αναδόχου, καθώς το πλήθος των πιστών είναι αδύνατον να καταρτιστεί πνευματικά από τους ιερείς όσο συστηματικά πρέπει. Έτσι ο ανάδοχος έχει σαν καθήκον να καθοδηγεί σωστά στη χριστιανική ζωή το πνευματικό του τέκνο. Σκοπός του νονού δεν είναι να κάνει δώρα στο παιδί, αλλά να φροντίζει για την πνευματική του ωρίμανση. Και η κλήση αυτή δε γίνεται από τους γονείς. Εκείνοι απλά δανείζουν το στόμα τους στον Θεό, ο οποίος και καλεί στο ιερό αυτό υπούργημα. Πολύ σημαντικά θέματα και άκρως πνευματικά.
Πώς επιλέγουμε, με βάση την παράδοση, το όνομα ενός παιδιού και ποιο είναι το πιο ιδιαίτερο όνομα που έχετε δώσει σε παιδάκι;
Με σχετικές κατά καιρούς εγκυκλίους η Εκκλησία προτρέπει τους γονείς να δίνουν στα παιδιά χριστιανικά ονόματα. Συνήθως δίνουμε τα ονόματα των παππούδων ή των γιαγιάδων για να λάβουν τη χαρά και για να διαιωνίζονται οι γενεές. Εμείς οι ιερείς πάντως προτρέπουμε να δίνονται ονόματα που έχουν προστάτη άγιο και έτσι το παιδί δε θα στερηθεί τη χαρά της ονομαστικής εορτής. Στην εποχή που ζούμε -εποχή ισοπέδωσης αρχών και αξιών αιώνιων-, το μόνο που θα μας δώσει τη δυνατότητα της επιβίωσης είναι να τηρούμε τις παραδόσεις και ό,τι καλό παραλάβαμε από τους προ ημών. Όσον αφορά το πλέον ιδιαίτερο όνομα, χωρίς δισταγμό θα πω το «Ηώς» (η αυγή των αρχαίων Ελλήνων), διότι μας άνοιξε νέους αγιολογικούς δρόμους και αποτέλεσε την αρχή μιας σπουδαίας και ειλικρινούς φιλίας.
Ποια είναι η πιο συγκινητική στιγμή που έχετε ζήσει ως σήμερα κατά τη διάρκεια κάποιας βάπτισης;
Όλα τα μυστήρια που τελούμε πρέπει να μας συγκινούν, όχι επίπλαστα και πρόσκαιρα αλλά βαθιά και ουσιαστικά. Ο πηλός αξιούται να τελεί και να αγιάζει το πλήρωμα των πιστών. Φοβερό και να το σκεπτόμαστε. Επιτρέψτε μου να πω ότι πολύ με συγκίνησε η περίπτωση ενός παιδιού, λίγο μεγαλύτερου σε ηλικία (4-5 ετών), που, ενώ όλοι φοβόμασταν την αντίδρασή του (φόβο, ντροπή, άρνηση), εντούτοις αποδείχθηκε σπουδαίο στα καθήκοντά του και δέχθηκε το Άγιο Βάπτισμα με πολλή επίγνωση και σεβασμό. Δε θα ξεχάσω τα δύο μεγάλα μάτια του ολάνοιχτα να με κοιτούν κρατώντας τη λαμπάδα και να «ρουφάει» όλες τις συμβουλές που του δώσαμε στο τέλος του μυστηρίου.
Και ποιο είναι το πιο αστείο περιστατικό που έχει συμβεί ποτέ σε βάπτιση;
Ε, δε λείπουν κι αυτά. Από τον νεαρό κύριο που, φοβούμενος το νερό, κόλλησε πάνω μου με απίστευτη δύναμη και αναγκαστήκαμε να επιστρατεύσουμε δύο άνδρες να τον αποσπάσουν. Ή με την πρόσφατη περίπτωση, όπου σε μία μέρα είχαμε τρεις βαπτίσεις διαδοχικά κι όπου και τα τρία παιδιά έλαβαν ονόματα παλαιοδιαθηκικά -Ιωσήφ, Ηλίας, Ιωάννης-, αλλά και τα τρία… «ανακουφίστηκαν» λίγο πριν από την κατάδυση…
Photos: Γιώργος Μπουζάκης
Location: St.George Lycabettus
Διαβάστε αυτό το άρθρο και ακόμη περισσότερα στο νέο τεύχος του Yes I Do που κυκλοφορεί σε 300 premium σημεία σε όλη την Ελλάδα.
