Συνέντευξη στον Παναγιώτη Κούστα
Ο παππούς της, Κωνσταντίνος Γιαβάσογλου, ήρθε στην Αθήνα από τη Σμύρνη και έφτιαξε τη ζωή του από την αρχή, ως βιομήχανος υφασμάτων με ειδικότητα στο… τούλι. Από αυτό μεγάλωσαν τα παιδιά και τα εγγόνια του, με αυτό φτιάχτηκαν τα νυφικά που ίσως έντυσαν τις γιαγιάδες ή και τις μητέρες μας, και με αφορμή το τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Το σκισμένο τούλι», μας παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη γεμάτη αλήθειες και μόνο, για τον γάμο, τον έρωτα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ακτιβισμό.
Κυρία Ακρίτα, ας αρχίσουμε αυτήν τη συνέντευξη με το τελευταίο σας μυθιστόρημα. Η φράση «σκισμένο τούλι» που του έδωσε τον τίτλο περιγράφει έναν αποτυχημένο γάμο. Αν και, όπως έχετε δηλώσει, δεν υπάρχουν συνταγές γαμήλιας ευτυχίας, υπάρχει έστω κάτι που να κάνει κάποια τούλια να μένουν ανέγγιχτα και κάποια άλλα να σκίζονται;
Ανέγγιχτο δεν μένει κανένα τούλι, κακά τα ψέματα. Όλα τα τούλια, όλα μα όλα ανεξαιρέτως, είτε σκίζονται, είτε τρυπάνε, είτε τα μπαλώνουμε, είτε τα τρώει ο σκόρος – βλέπε συνήθεια, είτε κιτρινίζουν με τον χρόνο, όπως οι σχέσεις επηρεάζονται από τη ρουτίνα. Από εκεί κι έπειτα, θεωρώ ότι οι συνταγές γαμήλιας ευτυχίας που δίνουν τα ρομαντικά μυθιστορήματα, αλλά και τα «επώνυμα ζευγάρια», είναι ό,τι πιο καταστροφικό, γιατί, πολύ απλά, είναι ψέματα. Δίνουν δηλαδή μια αρκετά ειδυλλιακή εικόνα που κάνει τους υπόλοιπους ανθρώπους που είναι μέσα σε έναν γάμο ή μία σχέση συντροφικότητας να νιώθουν πολύ μειονεκτικά. Στο «Σκισμένο τούλι» λέμε τις αλήθειες, λοιπόν.
Εσείς προσωπικά τον θεσμό του γάμου τον τιμήσατε δεόντως, κάνοντας τρεις στο σύνολο. Παρ’ όλα αυτά, κάποιος που σας παρακολουθεί «από απόσταση», χωρίς να ενδιαφέρεται για την ιδιωτική σας ζωή, θα σχημάτιζε την άποψη ότι θα θεωρούσατε τον γάμο αναχρονιστικό ως θεσμό. Τι είναι αυτό που σας αρέσει στους γάμους και τι, πιθανώς, σας «χαλάει»;
Πιστεύω ότι αυτά είναι κλισέ. Είναι στερεότυπα τα οποία κάνουν τους ανθρώπους ανιαρούς, βαρετούς και αδιάφορους. Νομίζω ότι, αν έχω κάποια πολύ μικρή γοητεία σαν χαρακτήρας, αυτή προέρχεται μέσα από τις αντιφάσεις μου. Τον θεσμό του γάμου τον σέβομαι πολύ, όπως σέβομαι και τον θεσμό της συμβίωσης δύο ανθρώπων που αγαπιούνται. Δεν σέβομαι τις συμβάσεις. Δηλαδή, δεν σέβομαι έναν γάμο που λέει «θα μείνουμε μαζί για το παιδί» ή «θα μείνουμε μαζί γιατί έχουμε κοινά περιουσιακά στοιχεία». Ίσως και γι’ αυτό να έκανα τρεις γάμους, γιατί, όταν κάθε γάμος έφτανε να ενείχε το στοιχείο της συμβατικότητας, εγώ δεν μπορούσα, δεν το άντεχα αυτό. Δηλαδή, η πιο ρέμπελη, ας πούμε, Έλενα επαναστατούσε και έφευγε. Από την άλλη μεριά όμως, είμαι και φοβερή σπιτόγατα και μου αρέσει πάρα πολύ η έννοια του να είμαι με τον άντρα μου, με τον γιο μου, με την οικογένειά μου, με τη μητέρα μου. Αυτό το «κουκούλι» που δίνει ο γάμος κάπου μου αρέσει. Ίσως να είναι και θέμα γενιάς. Μεγάλωσα σε μια εποχή που ο γάμος ήταν πιο αποδεκτός, αν θέλετε, από ό,τι είναι τώρα.
Πίσω στο μυθιστόρημα, η κεντρική ηρωίδα σας, η Νένα, που είναι το «πρώτο πιστολάκι» σε ένα κομμωτήριο στο Παγκράτι, γνωρίζει τον έρωτα της ζωής της στο πρόσωπο ενός άντρα που βρίσκεται τυχαία στον… γάμο της. Αλήθεια, πιστεύετε ότι γνωρίζουμε τον έρωτα (της ζωής μας) τυχαία ή ότι κάποιοι άνθρωποι γεννήθηκαν πραγματικά για να συναντηθούν, ότι ήταν «γραμμένο στ’ άστρα»;
Πιστεύω ότι είναι τυχαίο το ποιον θα ερωτευτούμε, 100% τυχαίο. Δεν πιστεύω στο κάρμα, δεν πιστεύω στην αστρολογία, δεν πιστεύω ότι «ήσουν το άλλο μου μισό και επιτέλους σε βρίσκω». Καταρχάς, κανείς δεν είναι το άλλο μισό κάποιου άλλου, ο καθένας μας είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα που συναντάει μία άλλη αυθύπαρκτη οντότητα, που μπορεί να ταιριάζουν και δεν χρειάζεται καθόλου να αλληλοσυμπληρώνονται. Πέρα από αυτό, νομίζω ότι ο μεγάλος έρωτας της ζωής μας δεν είναι ένας, δεν μας συμβαίνει κατ’ ανάγκη μία μόνο φορά. Μπορεί να είναι δύο, μπορεί να είναι τρεις, αμφιβάλλω αν είναι παραπάνω. Θεωρώ ότι μπορεί να είμαστε τυχεροί αν τον συναντήσουμε, αλλά η τύχη τελειώνει εκεί. Από εκεί και πέρα, αρχίζει μια πολύ σκληρή δουλειά και μια συνεργασία μέσα απ’ τον έρωτα, το πάθος και –γιατί όχι;– τον πόθο.
Κεντρικός χώρος δράσης αυτού του μυθιστορήματος, με ηρωίδες κυρίως γυναίκες, είναι το Παγκράτι, στα «Τάπερ της Αλίκης» που προηγήθηκαν ήταν η Κυψέλη, δύο παλιές αστικές γειτονιές της Αθήνας. Σας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να αφηγηθείτε τις ιστορίες διαφορετικών γυναικών μέσα στην πόλη; Είστε κατά κάποιον τρόπο μια αθηναιογράφος;
Δεν το είχα σκεφτεί έτσι, αλλά ομολογώ ότι μου αρέσει ο χαρακτηρισμός που μου αποδίδετε. Είμαι μια αθηναιογράφος, ναι. Βασικά, προσπαθώ να φέρω στο σήμερα την ηθογραφία, που είναι ένα σπουδαίο είδος μυθιστορήματος από την εποχή του Καρκαβίτσα και έχει σαφώς στοιχεία και του τόπου και του χρόνου. Βέβαια, και τα μυθιστορήματά μου πριν από αυτά τα δύο εκτυλίσσονταν στην πόλη – ο «Φόνος 5 αστέρων» στη Φιλοθέη και το «Μυστικό της μπλε πολυκατοικίας» το μισό στην Κηφισιά και το άλλο μισό στα Εξάρχεια. Άρα, οι γειτονιές αυτές, πώς να σας το πω, με έλκουν. Άλλες γιατί μπορεί να βρίσκω κοινά σημεία, άλλες γιατί με γοητεύει η διαφορά που μπορεί να έχω, όπως και με τις ηρωίδες μου. Παραδείγματος χάριν, εγώ δεν θα μπορούσα ποτέ να είμαι βοηθός πιστολάκι, όχι γιατί το σνομπάρω, αλλά γιατί είμαι τελείως άχρηστη, δηλαδή δεν μπορώ να κάνω ούτε μισή τούφα τα μαλλιά μου. Οπότε, με γοητεύουν οι γυναίκες που είναι και όμοιες αλλά και πολύ διαφορετικές από εμένα.
Στον «γυναικείο» κόσμο του κομμωτηρίου, κόντρα στα στερεότυπα, βρίσκει τη θέση του ένα ζευγάρι λεσβιών. Κάποιος θα θεωρούσε, σε επίπεδο αφήγησης, πιο «ταιριαστή» σε αυτό τον χώρο την παρουσία ενός ζευγαριού γκέι αντρών. Έγινε εσκεμμένα, από κάποια πολιτική, αυτή η επιλογή, επειδή η γυναικεία ομοφυλοφιλία είναι πιο «αόρατη» σε σχέση με την αντρική;
Πάλι θα μιλήσουμε για τα στερεότυπα. Το να έβαζα στο μυθιστόρημα ένα ζευγάρι γκέι αντρών σε ένα κομμωτήριο δεν θα σήμαινε τίποτα απολύτως. Υπάρχουν άντρες γκέι στα κομμωτήρια, υπάρχουν άντρες στρέιτ, υπάρχουν κακοί κομμωτές, υπάρχουν καλοί κομμωτές, σκατόψυχοι, ευγενικοί, όλα αυτά είναι μέσα στη ζωή. Νομίζω ότι, όπως κι εσείς πολύ σωστά επισημαίνετε, ο έρωτας ανάμεσα σε δύο γυναίκες είναι πιο αόρατος, αλλά πέρα από αυτό, ξέρετε, είναι και θέμα έμπνευσης της στιγμής. Στα «Τάπερ της Αλίκης» έχω έναν έρωτα δύο αγοριών, σε μία πολύ πιο δύσκολη εποχή, τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, που κρατάει 25 χρόνια. Τώρα, εδώ, αποφάσισα να ασχοληθώ με τη γυναικεία αγάπη. Τα ανάλογα κλισέ του τύπου «οι Σκοτσέζοι είναι τσιγκούνηδες», «οι Σπανιόλες είναι φλογερές», «οι Ρομά χορεύουν γύρω από τη φωτιά» δεν με αφορούν. Προσπαθώ, όσο μπορώ, οι ήρωές μου να έχουν ανθρώπινα στοιχεία. Αυτό με ενδιαφέρει εμένα.
Φωτογραφία: Κώστας Κατσιγιάννης
Στην πλοκή, κομβικό ρόλο παίζει ο ομαδικός βιασμός της αδερφικής φίλης της κεντρικής ηρωίδας και η δικαστική διαμάχη που ακολουθεί. Επηρεαστήκατε κατά τη διάρκεια της συγγραφής από την υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη, για την οποία τοποθετηθήκατε επί του σημείου μέσα από τα social media;
Αυτό το οποίο εμένα με συγκλόνισε στην υπόθεση Τοπαλούδη και αποτέλεσε ίσως και το έναυσμα της δικής μου έμπνευσης ήταν η χειρονομία που έκανε ο βιαστής έξω απ’ το δικαστήριο. Όχι ότι όλα τα άλλα δεν ήταν εξίσου φρικιαστικά και κτηνώδη, απλώς αυτή η απλή χειρονομία, για μένα, συμπύκνωσε όλη τη βαρβαρότητα και την αθλιότητα αυτής της πράξης. Επηρεάστηκα λοιπόν, ναι, στον βαθμό που και ο δικός μου ήρωας κάνει την ίδια χειρονομία. Από εκεί κι έπειτα, οι υποθέσεις είναι τελείως διαφορετικές και η καθεμία ακολουθεί τον δικό της δρόμο.
Διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές της αφήγησης, αναρωτήθηκα πολλές φορές αν αυτό το βιβλίο αποτελεί προέκταση της ακτιβιστικής σας δράσης. Αν όντως υπάρχει από πίσω μια λογική τού «να αλλάξω τον κόσμο μέσα από ένα μυθιστόρημα», να προβληματίσω, να το κάνω όχημα ευαισθητοποίησης…
Ε ναι, και σας ευχαριστώ που το επισημαίνετε, είναι ακριβώς έτσι. Για μένα, ο ακτιβισμός είναι προέκταση του χεριού μου, του μυαλού μου, της καρδιάς μου. Εννοείται λοιπόν ότι προσπαθώ μέσα από αυτό το βιβλίο να ευαισθητοποιήσω κι άλλους ανθρώπους και να πω «παιδιά, ο καθένας όπως μπορεί, όσο μπορεί». Γιατί ο ακτιβισμός, θα σας πω κάτι που ακούγεται σχήμα οξύμωρο, μπορεί να γίνει και από τον καναπέ. Και εννοώ ότι, όταν πάρα πολύς κόσμος συγκεντρώνεται, διαμαρτύρεται, μαζεύει υπογραφές, ενώνει τη φωνή του έτσι ώστε να είναι δυνατή, πολλά πράγματα αλλάζουν. Το βλέπουμε στην πολιτική ζωή, στην κοινωνική ζωή, στην ευαισθητοποίηση των ανθρώπων γύρω από την κακοποίηση των ζώων – κι εκεί εγώ είμαι ακτιβίστρια και έχω πάρα πολλά ζώα, μέχρι και στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων αυτών που έχουν ανάγκη.
Ένα θέμα που θίγετε στο μυθιστόρημα είναι και ο ηλικιασμός, με τον μοναδικό γάμο που γίνεται σε εκκλησία να αφορά τη γιαγιά της κεντρικής ηρωίδας. Πώς βλέπετε το φαινόμενο του ηλικιασμού στην ελληνική κοινωνία;
Αρνούμαι και θυμώνω πολύ όταν βλέπω να χλευάζονται κοινωνικές ομάδες, είτε γιατί κάποιοι είναι διαφορετικοί από εμάς στο σεξ, είτε γιατί είναι διαφορετικοί από κάποιον άλλον στα κιλά ή για οτιδήποτε έχει να κάνει με την ηλικία, το χρώμα, τη φυλή, το φύλο και τα λοιπά. Όσον αφορά το φαινόμενο του ηλικιασμού στην ελληνική κοινωνία, αυτό το βλέπουμε πιο καθαρά στο διαδίκτυο και τα social media, που, τι κάνουν, μεγεθύνουν αυτά που λέμε στο σπίτι μας, έτσι δεν είναι; Όταν τέτοια σχόλια ακούγονται εκεί, ακούγονται πιο πολύ και πιο δυνατά. Εκεί παρατηρώ ότι, όσο τα φαινόμενα ρατσισμού δυναμώνουν τον λόγο τους, άλλο τόσο και περισσότερο αρχίζουν να δυναμώνουν και τα φαινόμενα τα ακριβώς αντίθετά τους. Δηλαδή, όταν κάποιος φωνάζει «είσαι γριά», «είσαι γέρος», κάποιος άλλος θα φωνάξει «είσαι ρατσιστής που το επισημαίνεις αυτό», έτσι δεν είναι;
Ακτιβισμός και gay γάμος. Έχετε κατέβει ποτέ να διαδηλώσετε στα gay prides;
Καταρχάς, εγώ πιστεύω στον γκέι γάμο, πιστεύω στην υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Από εκεί και πέρα, θεωρώ ότι η τύχη ενός γκέι γάμου ή η τύχη ενός παιδιού που υιοθετείται από ένα γκέι ζευγάρι δεν έχει καμία διαφορά με την τύχη του με ένα στρέιτ. Δηλαδή, αν δύο γκέι είναι άνθρωποι που είναι ακατάλληλοι ή κατάλληλοι, ανάλογα θα κινηθεί και το παιδί, δεν εννοώ ότι οι γκέι είναι καλύτεροι, αλλά δεν είναι και χειρότεροι. Είναι όπως όλοι μας. Όπως εγώ μεγάλωσα με κάποιον τρόπο το δικό μου το παιδί, έτσι θα το μεγαλώσουν κι εκείνοι, μπορεί να το κάνουν και καλύτερα, μπορεί να το κάνουν και χειρότερα, αλλά πρέπει να έχουν το δικαίωμα να το κάνουν, αυτή είναι η γνώμη μου. Και εννοείται ότι έχω κατέβει σε gay pride, εννοείται ότι είμαι πάντα στους δρόμους, δεν θα μπορούσα να ήμουν ακτιβίστρια εάν δεν ήμουν έτσι. Είμαι πάντα βήμα βήμα για την ιστορία του Ζακ Κωστόπουλου, πρόσφατα πάλι κατέβηκα για τη δίκη της Χρυσής Αυγής, και θα κατεβαίνω για οτιδήποτε άλλο καλεί τους πολίτες να υψώσουν τη φωνή τους και να την ενώσουν με τη φωνή των άλλων.
Info: Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και παρουσιάστρια Έλενα Ακρίτα γεννήθηκε στην Αθήνα. Το τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Το σκισμένο τούλι» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να το αποκτήσετε με ένα κλικ εδώ.
Must Read:
Αντιγόνη Πάντα-Χαρβά: «Γενικά, δεν το σκάω. Σε αντίθεση με πολλούς άντρες που έχω γνωρίσει».
Κατερίνα Βρανά: Παντρεύεται καλύτερα όποιος δεν παντρεύεται ποτέ!
Most Popular:
Τα τραγούδια της καραντίνας: Μια playlist για όσο «μένετε σπίτι» και περιμένετε να παντρευτείτε
Τι γίνεται με τα «αστεφάνωτα» ζευγάρια εν μέσω lockdown;
Το #1 wedding free press της χώρας στην πόρτα σας! Εξασφαλίστε τώρα τη δική σας ετήσια συνδρομή στην έντυπη έκδοση του Yes I Do με ένα κλικ εδώ.
