Γάμος και ομόφυλα ζευγάρια | Τι ισχύει στην Ελλάδα και τι στο εξωτερικό;

Από τη Γωγώ Καρκάνη

Τα παντρεμένα ομόφυλα ζευγάρια είναι πιο ευτυχισμένα από τα ετερόφυλα. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν πρόσφατες μελέτες (Journal of Marriage and Family) και διάφοροι ερευνητές όπως η Stephanie Coontz, συγγραφέας του βιβλίου «Marriage, a History».

Γιατί; Ίσως επειδή είναι πιθανότερο να γίνει πιο ισότιμη κατανομή των οικογενειακών υποχρεώσεων ανάμεσα σε δύο άτομα του ίδιου φύλου, μια «κλασική» πηγή εντάσεων και δυσαρέσκειας στο αντρόγυνο. Και αναμφίβολα διότι τα ομόφυλα ζευγάρια που κάνουν το μεγάλο βήμα είναι πιο συνειδητοποιημένα και αποφασισμένα από κάποια ετερόφυλα, αφού, σε αντίθεση με τα τελευταία, όχι απλώς δεν πιέζονται από κοινωνικές προσδοκίες, αλλά τολμούν να πάνε κόντρα σε αυτές, προκειμένου να ανταλλάξουν όρκους αιώνιας αγάπης και να αποκτήσουν νομική υπόσταση που τους εξασφαλίζει σε θέματα όπως η κληρονομιά και η κηδεμονία των παιδιών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Anna Shvets/Pexels

Με ιστορία από την αρχαία Κίνα

Οι πρώτες αναφορές για τελετές ένωσης ομόφυλων ζευγαριών ανάγονται στην αρχαιότητα και συναντώνται, μεταξύ άλλων, στην Κίνα, τη Μεσοποταμία αλλά και την Ελλάδα. Μετά τον Μεσαίωνα, μια αναφορά για ομόφυλο γάμο συναντάμε σε κείμενο του Γάλλου φιλοσόφου Michel de Montaigne, ο οποίος τον 16ο αιώνα έγραφε για τη θρησκευτική ένωση δύο αντρών σε βασιλική της Ρώμης. Θα έπρεπε, εντούτοις, να περάσουν εκατοντάδες χρόνια ακόμα προτού, τον 20ό και τον 21ο αιώνα, νομιμοποιηθεί ο ομόφυλος γάμος.

Η επιστημονική άποψη

Σήμερα οι ομόφυλοι γάμοι αναγνωρίζονται νομικά σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο, από την Αργεντινή μέχρι την Αυστραλία, μεταξύ αυτών σε Βρετανία και Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2004, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ George W. Bush χαρακτήρισε τον ομόφυλο γάμο «απειλή για τον πολιτισμό», η Αμερικανική Ένωση Ανθρωπολόγων απάντησε: «Οι ανθρωπολογικές έρευνες, που διεξάγονται εδώ και πάνω από έναν αιώνα σε όλους τους πολιτισμούς και σε όλες τις εποχές, δεν επιβεβαιώνουν με κανέναν τρόπο την άποψη ότι οι πολιτισμικές και βιώσιμες κοινωνικές δομές βασίζονται στον γάμο ως έναν αποκλειστικά ετερόφυλο θεσμό. Μάλλον στηρίζουν το συμπέρασμα ότι μια ευρεία γκάμα μορφών οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χτίζονται πάνω σε ομόφυλες σχέσεις, συμβάλλει σε μια σταθερή ανθρώπινη κοινωνία».

Εγχώριο ταμπού

Ωστόσο στην Ελλάδα, όπου η ομοφυλοφιλία νομιμοποιήθηκε μόλις το 1951, ο ομόφυλος γάμος εξακολουθεί μέχρι σήμερα να θεωρείται ταμπού, με την κοινή γνώμη να τάσσεται εναντίον του σε ποσοστό 56%, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις του Ευρωβαρόμετρου (2019). Οι αποκλίσεις ανά τον κόσμο είναι γιγαντιαίες: Ενώ χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία αγκαλιάζουν τον ομόφυλο γάμο σε ποσοστό 92%, στον αντίποδα βρίσκονται η Αρμενία και η Γεωργία, όπου η αποδοχή δεν ξεπερνά το 2% (Pew Research Center). Επιστρέφοντας στη χώρα μας, ούτε ο πολιτικός ούτε ο θρησκευτικός ομόφυλος γάμος αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα από τον νόμο. Μάλιστα, δύο ομόφυλοι γάμοι που είχαν τελεστεί στο παρελθόν στο δημαρχείο της Τήλου –σε μία πιο ελεύθερη ερμηνεία του Αστικού Κώδικα από τον τότε δήμαρχο Τάσο Αλιφέρη– ακυρώθηκαν από τον Άρειο Πάγο και έκτοτε δεν έχουν ξαναγίνει παρόμοιες προσπάθειες.

Μια κατάκτηση και μια αδικία

Τουλάχιστον το 2015 τα ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα γιόρτασαν μια κατάκτηση, του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης, που τους κατοχύρωνε σχεδόν ισότιμα κληρονομικά, κοινωνικά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Ακολούθησε το 2018 μία ακόμα νίκη, με την υπερψήφιση του δικαιώματός τους να γίνονται ανάδοχοι γονείς. Παρ’ όλ’ αυτά, αναδοχή και υιοθεσία δεν είναι το ίδιο πράγμα. Στην αναδοχή το παιδί φιλοξενείται προσωρινά από το ζευγάρι, μέχρι οι βιολογικοί γονείς του να είναι σε θέση να αναλάβουν την ανατροφή του. Η εναλλακτική που απομένει στα ομόφυλα ζευγάρια είναι η υιοθεσία από το ένα μέλος τους. Αυτό όμως κρύβει έναν κίνδυνο: σε περίπτωση που ο νομικά αναγνωρισμένος γονέας αδυνατεί πλέον να συνεχίσει να εκπληρώνει τον ρόλο του (π.χ. λόγω θανάτου), ο δεύτερος παραμένει αόρατος για τον νόμο, με αποτέλεσμα το παιδί να καταλήξει σε ίδρυμα ή σε άλλη οικογένεια.

Γιορτή με διπλή σημασία

Σε κάθε περίπτωση, τίποτα δεν εμποδίζει τα ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα να συνδυάσουν το σύμφωνο συμβίωσης με μια γιορτή, για εκείνα και τους αγαπημένους τους, που δεν θα έχει να ζηλέψει τίποτα από ένα afterwedding party. Απεναντίας, ο συμβολισμός της θα είναι διπλός και πιο δυνατός. Θα τιμά το μεγαλείο της αγάπης και ταυτόχρονα θα περνάει το μήνυμα ότι δεν περιορίζεται σε κουτάκια και στερεότυπα.

Around the world

Αυτήν τη στιγμή 28 χώρες αναγνωρίζουν τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Πάνω από τις μισές βρίσκονται στη δυτική Ευρώπη. Η πιο πρόσφατη προσθήκη στη λίστα, ωστόσο, ήταν η Κόστα Ρίκα, στη Λατινική Αμερική, το 2020.

Διαβάστε αυτό το άρθρο και ακόμη περισσότερα στο νέο τεύχος του Yes I Do που

κυκλοφορεί σε 300 premium σημεία σε όλη την Ελλάδα.

omofyla_zeugaria.jpg